Van alle Spaanse wijnregio’s spreekt Rioja wellicht het meest tot de verbeelding. Jaarlijks trekken vele wijntoeristen naar Haro, La Guardia en Logrono voor de wijnen, maar misschien nog meer voor de imposante hedendaagse architectuur waarmee de grote bodega’s mekaar de loef proberen af te steken. Maar om de wijnen echt te begrijpen moet je in de wijngaard zijn. Een verslag van een wandeling naar één van de meest iconische wijngaarden en bodega’s van Rioja.

De “Barrio de la Estacion” in Haro is het historische hart van de grootschalige wijnbouw in Rioja. In de tweede helft van de 19e eeuw sloegen wijnhandelaars uit Bordeaux hier hun tenten op, nadat de druifluis hun wijngaarden quasi vernietigd had. Van hieruit vertrokken in de tweede helft van de 19e eeuw massa’s wijnen per spoor richting Frankrijk. Ook na het vertrek van de Fransen bleef Haro het centrum van de wijnbusiness in Rioja. Huizen als Lopez de Heredia, Muga, La Rioja Alta, Roda, CVNE en vele anderen liggen hier op een zakdoek bij elkaar. Wijntoerisme is dan ook een lucratieve bron van inkomsten.

Minder bekend is dat je van hieruit ook erg prettig kunt wandelen doorheen de historische wijngaarden langs de Ebro. Zoals de Tondoniawijngaard, waar de druiven voor één van de meest emblematische wijnen van Rioja worden geteeld.

Icoonwijn

Om eens een cliché boven te halen: Vina Tondonia Reserva is een icoonwijn. Al 141 jaar maakt Lopez de Heredia deze wijn volgens een quasi ongewijzigd procédé. De wijn rijpt 6 jaar op houten vaten en dan nog ongeveer 6 jaar op fles. Door deze lange rijping zijn jaargangen quasi irrelevant. Je weet gewoon wat je krijgt: een hypergerijpte complexe wijn uit de Tondoniawijngaard, een aaneengesloten gebied van meer dan 100 hectare gelegen in een meander van de Ebro.

De wandeling naar de wijngaard start op de parking van de “Barrio de la Estacion” in Haro. Met lichte tegenzin laat ik de vele bodega’s en hun wijnbars links liggen.  Eerst moet er een inspanning geleverd worden om mijn caloriebalans te bewaren. Nadat ik de kruising van enkele autowegen gepasseerd ben, neem ik een rustige grindweg naar de Puente de Brinas, een middeleeuwse brug over de Ebro. De drukte van de stad is snel vergeten en stilaan komen de eerste wijngaarden in zicht.  Deze liggen mooi ingebed in de uitgestrekte meander van de Ebro.

Van hieruit krijg je zicht op de drie geologische terroirs van Rioja. Langs de rivier liggen vooral zandgronden bestemd voor basiswijnen. Op de iets hoger gelegen plateaus vind je vooral alluviale klei, rolkeien en kiezel. Op de hoogstgelegen delen spant zandsteen de kroon. Het hoge kalkgehalte in de bodem geeft de wijnen de nodige spanning en structuur.

Prehistorie

Stilaan komt de top van de heuvel van de reusachtige meander in zicht. Bovenop de rotsen heb je een prachtig zicht op de wijngaarden, de Ebro en het Cantabrisch gebergte. Aan de andere kant ligt Haro te prijken in de zon. Ook onze voorouders vonden dit plekje meer dan de moeite waard. Getuige hiervan zijn enkele prehistorische graven die in de rotsen zijn uitgekerfd. Een picknickbank – met zonnescherm – is de perfecte uitvlucht voor een korte rustpauze.

Van daaruit heb je twee keuzes: langs de andere kant naar het vertrekpunt wandelen, of de lange route nemen die de volledige meander volgt, doorheen de wijngaarden van de Vina Tondonia. Omdat ik nog een afspraak heb bij de makers van Tondonia kies ik voor de korte route. De ingrediënten zijn quasi identiek: wijngaarden en dramatische vergezichten op de bergen en Haro. Na iets meer dan een uur wandelen sta ik voor de poorten van Lopez de Heredia Vina Tondonia, de meest traditionele bodega in Haro.

Raak niet aan de spinnen

Een bezoek aan dit familiedomein is een echte belevenis. Traditie is hier geen sluw verkoopsargument, maar gewoon het DNA van het huis. Vooraleer we de wijnmakerij binnenstappen waarschuwt gids Maria ons voor de spinnen: “Ze zijn talrijk, maar laat ze gerust. Het zijn onze beste vrienden want ze zorgen ervoor dat de vaten waarin de wijn langzaam rijpt niet aangetast worden door allerhande ongedierte“.

De installaties zien eruit alsof we nog steeds in 1871 zijn. Geen inox, airco, leidingen laat staan design te bespeuren. Wel reuzegrote foeders voor het gisten van de druiven en het mengen van de wijnen, uitgestrekte kelders volgestapeld met vaten voor de rijping van de wijnen, een eigen kuiperij en … spinnen, heel veel spinnen. We laten het niet aan ons hart komen.  Na de rondleiding krijgen we nog de drie rode wijnen van het huis te proeven en dat maakt ons helemaal blij!

Praktisch

Reken ongeveer een uur voor de wandeling en twee uur voor een bezoek aan Lopez de Heredia Vina Tondonia.  Voor dertig euro krijg je een rondleiding, een degustatie met hapjes en een fles Vina Tondonia Reserva. Hou je van cultuur? Vraag dan zeker naar de gratis tickets voor het Guggenheim museum in Bilbao!

Foto’s: Bert Vandenbosch / Lopez de Heredia (www.lopezdeheredia.com)

Toeval bestaat niet. Nadat we met de familie onze intrek genomen hebben in een oertypische AirBnb-flat op Montmartre, trekken we erop uit om de omgeving te verkennen. Al na enkele minuten stoten we op de “Clos Montmartre”, een heuse Parijse wijngaard met een geschiedenis.

De Clos Montmartre is gelegen aan de achterkant van het herenhuis in de Rue Cortot. In de negentiende en begin twintigste eeuw was dit de uitvalsbasis voor beroemde kunstenaars als Renoir en Sézanne. Tegenwoordig biedt het onderdak aan het Musée de Montmartre: een klein maar charmant museum gewijd aan de geschiedenis van Montmartre en zijn kunstenaars.

Montmartre kent vreemd genoeg een lange wijnbouwgeschiedenis. In de twaalfde eeuw plantten de zusters van de plaatselijke abdij de eerste stokken op de flanken van de heuvel. Op z’n hoogtepunt was liefst driekwart van de Parijse heuvel bedekt met wijnranken. Maar in 1928 was het verhaal over en verdween de laatste wijnstok om plaats te maken voor de oprukkende stad.

Om een groot immoproject te dwarsbomen besloot het stadsbestuur van Montmartre in 1933 tot de aanleg van een nieuwe wijngaard op de stijle helling langs de Rue du Sable. Meer dan 2000 stekjes vitis vinifera moesten zorgen voor de verzekerde aanvoer van blauwe druiven voor het maken van een plaatselijke wijn.

Bij het inplannen van de wijngaard hadden de ontwerpers weinig oog voor ideale omstandigheden voor het rijpen van de druiven. De wijngaard ligt op een noordelijke helling, waardoor ze geen extra zonnewarmte kan verzamelen. Bovendien zijn in de loop van de jaren afgestorven plantjes van de oorspronkelijke rassen Gamay en Pinot Noir deels vervangen door druiven vanuit alle Franse wijnregio’s.  Een heuse complantation dus, maar wel eentje waarvan de rijpingsduur van de rassen aanzienlijk uit elkaar ligt. Optimale rijpheid is hier een relatief begrip. Door de beschutte ligging is natuurlijke ventilatie moeilijk waardoor ziektes goed gedijen.

In de loop der jaren hebben beheerders getracht om de kwaliteit van de druiven op te voeren. Er zouden diverse hybride druivenrassen aangeplant zijn die resistenter zijn tegen de gangbare ziektes; rassen die elders in Frankrijk  totaal verboden zijn. Maar hou het stil, want geen enkele officiële bron bevestigt deze these. Maar het “foxy” karakter van deze Parijse wijn zou wel in die richting kunnen wijzen.

Je had het al begrepen: een Clos Montmartre zal niet snel 90+ scores behalen in de grote wijngidsen. Er wordt trouwens maar weinig van gemaakt. Een normaal jaar is goed voor 1200 flesjes rood of rosé van 50 cl. Allemaal genummerd, origineel gelabeled en verkocht voor het goede doel tijdens de jaarlijkse Fêtes des Vandanges de Montmartre in oktober. Wil je’r eentje in huis halen? Als je geluk hebt kun je in de museumshop op Montmartre nog wel een flesje op de kop tikken. Aan 40 euro, alsjeblieft. Er zijn betere keuzes om je geld aan te besteden, maar als curiosum kan dit wel tellen. Pour la bonne cause.

Foto’s: Comité des Fêtes des Vendanges de Montmartre

Links:

https://www.facebook.com/FeteDesVendangesDeMontmartre/

https://www.comitedesfetesdemontmartre.com